Michał Gröll

 

(1722–1798), drukarz i księgarz.
Jego ojciec Georg trudnił się produkcją pasamonów. Michał urodził się najprawdopodobniej w Norymberdze. Po studiach uniwersyteckich praktykował w księgarni Frisego i Rüdigera. W 1750 r. przeprowadził się do Drezna. Pięć lat później wszedł w spółkę z drezdeńskim księgarzem J.W. Harperterem, ale już po roku otworzył własny sklep. Nawiązał wówczas pierwsze kontakty z polskim rynkiem księgarskim i wydawniczym. W połowie roku 1759 przeniósł się do Warszawy i jako królewski komisarz zamieszkał na Zamku; w 1762 objął funkcję licytatora (pierwszy w Warszawie), otworzył biuro ogłoszeń i zaczął wydawać „Warszawskie Ekstraordynaryjne Tygodniowe Wiadomości” – najwcześniejszą polską gazetę ogłoszeniową. Następnego roku opuścił Zamek i urządził się w Marywilu (nr 19), gdzie otworzył księgarnię i kantor ogłoszeń z salą aukcyjną. Jego firma prężnie się rozwijała, stopniowo stając się jedną z największych księgarni nie tylko w Warszawie, lecz także w całym kraju. Michał rozwinął wiele nowych, mało dotychczas znanych form handlu (aukcje książkowe, katalogi, recenzje wydawnicze i księgarskie). W 1769 r. otworzył obok swojej księgarni publiczną czytelnię i wypożyczalnię książek, jedną z pierwszych w Warszawie. Wsławił się pięknymi edycjami polskich pisarzy i poetów (Krasicki, Naruszewicz, Trembecki, Kniaźnin, Niemcewicz) oraz przekładów z literatury obcej. Podjął próbę wprowadzenia polskiej książki na rynek ogólnoeuropejski. W 1770 r. przejął wydawanie „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”, dzięki czemu zaczął obracać się w kręgach dworskich. Po śmierci w 1776 r. pierwszej żony Joanny Zofii Schüller ożenił się ponownie – z Zofią Karoliną Jacobson. Nowy związek umożliwił mu otworzenie własnej, doskonale wyposażonej drukarni (początkowo na Marywilu, następnie na ulicy Długiej, ostatecznie na Lesznie). W okresie Sejmu Czteroletniego jego firma stała się głównym warsztatem drukarsko-wydawniczym patriotycznej literatury politycznej. Później aktywność drukarni spadła. Pomimo podeszłego wieku Gröll zgłosił się do insurekcji kościuszkowskiej i zaczął wydawać gazetę „Warschauer Zeitung für Polens freie Bürger”. W 1795 r. drukarnię przekazał zięciowi, J.C.G. Ragoczemu, który przeniósł ją na Rynek 52. Razem z synem poświęcił się prowadzeniu księgarni. Zmarł 2 listopada 1798 r. i został pochowany na cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie. Po jego śmierci syn wyjechał do Anglii, a księgarnię zlicytowano.

[Na podstawie: biogram autorstwa Zdzisława Staniszewskiego, Polski Słownik Biograficzny]